BÖBREKLERE İDRAR KAÇAĞI (VEZİKOÜRETERAL REFLÜ)

İnsanların idrar boşaltım sistemi böbrekler, üreter (böbrekte oluşturulan idrarı mesaneye taşıyan kanal), mesane ve üretradan (mesanedeki idrarın dışarı atılmasını sağlayan kanal) oluşur.

BÖBREKLERE İDRAR KAÇAĞI Vezikoüreteral reflü (VUR) mesaneden böbrekte oluşan idrarı mesaneye taşıyan kanala (üreter) anormal idrar akımını tarif eder. Normalde idrarın böbrekten mesaneye doğru akması, yukarı doğru çıkmaması gerekir.

VUR tanısı genellikle yenidoğan döneminde konulur. Bu hastalık idrar yolu enfeksiyon riskini arttırır ve tedavi edilmezse böbrek hasarına neden olabilir.

BÖBREKLERE İDRAR KAÇAĞI VUR primer (doğuştan) ya da sekonder (sonradan oluşmuş) olabilir. Primer VUR ile doğan çocuklarda normalde mesanedeki idrarın üretere (böbrekten mesaneye idrarı taşıyan kanal) kaçmasını engelleyen kapakçıklarında problem vardır. Sekonder VUR genellikle mesanenin tam olarak uygun şekilde boşalmasına engel olan ve basıncını yükselten idrar boşaltım sistemindeki bir defekten kaynaklanır.

Bu hastalıkta kullanılan ilaç tedavileri ya da cerrahilerde amaç böbreğin zarar görmesinin engellenmesidir.

BÖBREKLERE İDRAR KAÇAĞI VUR hastalarında ani işeme hissi, idrar yaparken yanma, sık ama az idrar yapma, idrarda kanama, kötü kokulu-bulanık idrar yapma, ateş, yan taraflarda ya da karında ağrı, idrara başlamada zorlanma ya da idrar yaparken yanma olduğu için idrar yapmayı geciktirme gibi bulgular olabilir.

Bebeklerde ve çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu tanısı konulması zor olabilir. Bu hastalarda sebebi açıklanamayan ateş, ishal, iştahda azalma, huzursuzluk gibi çok belirgin olmayan bulgular olabilir. Hastalık tanınmazsa çocuk büyüdükçe bu bulgulara yatak ıslatma, kabızlık, kakasını tutamama, yüksek tansiyon, idrarda protein kaçağı, böbrek yetmezliği gibi tablolarda eklenebilir.

Anne karnında iken yapılan ultrasonografilerde böbreklerde genişleme olması durumunda da şüphelenilebilir. Kız çocuklarda erkeklere göre risk iki kat daha fazladır. Anne ya da babada bu hastalık varsa çocuklarda da olma riski artmaktadır. Bir çocukta varsa diğerinde olma riski de yükselmektedir.

Böbrek hasarı VUR hastalarında üzerinde durulması gereken en önemli konudur. VUR derecesi arttıkça böbreklerin zarar görme riski de artmaktadır.

VUR hastalığının tedavisi durumun ciddiyetine yani hastalığın derecesine göre değişmektedir. Ilımlı düzeyde VUR olan hastalarda bazen hastalık kendiliğinden düzelebilir. Bu tür hastalarda ‘’bekle-gör’’ yaklaşımı uygulanabilir. Daha ciddi VUR durumlarında böbreklerin enfeksiyon kapmaması için koruyucu dozda uygun antibiyotikler verilir. Koruyucu antibiyotik tedavisi alan hastaların düzenli aralıklarla takip edilmesi gerekir. Koruyucu antibiyotik tedavisine rağmen yine de enfeksiyon gelişebilir. VUR durumunun takip edilmesi amacıyla görüntüleme yöntemlerinin sık aralıklarla kullanılması gerekebilir.

VUR hastalığının tedavisinde özellikle ciddi derecede olan vakalarda ya da yaş arttıkça kendiliğinden kaybolmayan vakalarda ameliyat gerekli olabilmektedir.

Açık ameliyat (üreteroneosistostomi), genel anestezi altında yapılır. Karın alt bölgesine yapılan bir kesiden sorunlu olan üreter kısmına (böbrekten mesaneye idrar taşıyan kanal) bu kısım mesaneden ayrılır. Kalan sağlam üreter kanalı mesane içinden (intravezikal) ya da mesane dışından (extravezikal) tekniklerle tekrar mesane ile birleştirilir. Oluşturulan yeni kanalda darlık olmaması ya da tekrar böbreğe doğru kaçak olmamasına özellikle dikkat edilir. Bu ameliyat sırasında mesaneye sonda takılır. Oluşturulan yeni üretere de katater takılması tercih edilebilir. Hastanın ameliyat sonrası birkaç gün hastanede kalması gerekmektedir.

Robotik ya da laparoskopik ameliyatta (robotik ya da laparoskopik üreteroneosistostomi) genel anestezi altında uygulanır. Açık ameliyattaki kadar büyük bir kesi olmaz. Birkaç küçük kesi yapılıp buradan karın içine yerleştirilen endoskopik kamera ve ekipmanlarla açık ameliyatta olduğu gibi sorunlu üreter kısmı çıkarılır ve kalan sağlam üreter dokusu tekrar mesane ile birleştirilir. Robotik ya da laparoskopik ameliyat açık ameliyata göre daha uzun sürer fakat hastanede kalış süresi daha kısadır.

Endoskopik ameliyat, bu ameliyatta genel anestezi altında uygulanır. Çocuğun üretrasından (dışarı açılan idrar kanalı) ucunda kamera olan aletle (sistoskop) girilir. Böbrekte oluşturulan idrarı mesaneye taşıyan kanalın (üreter) mesaneye açıldığı yerdeki ağzının etrafına buradaki sorunlu kapakçıkları güçlendirmek ve düzgün kapanıp yukarı böbreğe doğru idrar kaçışını engellemek amacıyla çeşitli ajanlar enjekte edilir. Bu yöntem açık ameliyat, robotik cerrahi ya da laparoskopik cerrahiye nazaran daha kolay tolere edilebilir, riskleri daha azdır ama onlar kadar etkili olmayabilir.