MESANE TAŞLARI

GENEL BAKIŞ;
Mesane taşları mesanede meydana gelen mineral kütlesidir. Mesane taşları idrarda minerallerin konsantre olup kristalleşmesi ile meydana gelirler. Genellikle mesanesini tam olarak boşaltamayan insanlarda gelişmeye meyillidir.
Küçük mesane taşları herhangi bir tedavi gerektirmeksizin kendileri düşebilirler fakat bazen mesane taşları tedavi ve cerrahi gerektirebilmektedir. Eğer tedavi edilmezlerse mesane taşları enfeksiyonlara ve diğer komplikasyonlara yol açabilmektedir.

MESANE TAŞI BULGULARI NELERDİR?
Mesane taşları hatta büyük olanlar bile bazen hiçbir bulgu vermeyebilirler.
Mesane taşı mesane duvarını tahriş eder ya da idrar akımına engel olursa o zaman hastada aşağıdaki şikayetler görülebilmektedir;
Karın alt bölgesinde ağrı,
İdrar yaparken ağrı,
Sık idrara çıkma,
İdrar yaparken zorlanma ya da kesik kesik işeme,
İdrarda kanama,
Bulanık ya da anormal şekilde koyu idrar yapma,
MESANEDE TAŞ OLUŞMASININ SEBEPLERİ NELERDİR?
Mesane taşları sıklıkla mesanesini tam olarak boşaltamayan insanlarda gelişmektedir. Bu durum ürenin idrarda daha konsantre hale gelmesine ve daha sonra kristalleşerek taş oluştrumasına neden olmaktadır.
Bazı enfeksiyonlar mesane taşına neden olabilmektedirler. Bazen altta yatan durumlar mesanenin idrarı tutma, biriktirme ve boşaltma fonksiyonlarını etkileyerek taş oluşumuna neden olabilmektedirler. Mesane içindeki herhangi bir yabancı maddede mesane taşı oluşumuna neden olabilmektedir.
Mesanede taş oluşumuna en sık neden olan durumlar aşağıda listelenmiştir;
İyi huylu prostat büyümesi; Büyümüş prostat (benign prostat hiperplazisi ya da BPH) erkeklerde mesane taşı oluşumuna neden olabilmektedir. Büyüyen prostat idrar akımına engel oluşturarak mesanenin tam olarak boşalmasını engelleyebilmektedir.
Sinir hasarı; Normalde insanda beyinden mesaneye mesajları sinirler taşımaktadır. Bu sinirsel ileti sayesinde mesanein gevşeyip idrarı depolaması ve kasılarak içerindeki idrarı boşaltması sağlanmaktadır. Eğer sinirler felç, spinalkord hasarı (omurilik yaralanması) ya da diğer sağlık problemleri nedeni ile hasar görürse mesane tam olarak boşalamayabilir. Bu durum nörojen mesane olarak da bilinmektedir.
Mesanede taş oluşumunun diğer nedenleri aşağıda listelenmiştir;
İltihap (inflamasyon); Mesane iltihabı bazen enfeksiyonlar nedeni ile bazendepelvik bölgeye alınan ışın tedavisi (radyoterapi) nedeni ile gelişebilmektedir. Mesane iltihabı mesane taşına neden olabilmektedir.
Tıbbi ürünler; Mesane kataterleri (mesanenin boşaltılması için idrar kanalından mesane içine gönderilen silindirik yapıda boşaltıcılar) mesane taşına neden olabilirler. Mesane içine yanlışlıkla ilerleyen yabancı cisimler (RİA-spiral-rahim içi araç ya da idrar kanalı stentleri vb.) mesane taşına neden olabilirler. Daha sonradan taşa dönüşen mineral kristalleri bu tür yapıları üzerinde birikmeye meyillidirler.
Böbrek taşları; Böbrekte gelişen taşlar mesane taşlarından farklıdırlar ve farklı yollarla gelişmektedirler. Böbrekte oluşup mesaneye düşen fakat dışarı atılamayan taşlar mesane içinde büyüyerek mesane taşlarına neden olabilirler.

MESANEDE TAŞ OLUŞUMU İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Erkekler özellikle 50 yaşın üzerindekilerde mesane taşı gelişme ihtimali daha fazladır.
Mesanede taş oluşum riskini arttıran nedenler aşağıda listelenmiştir;
Tıkanıklık; Mesane ya da üretrada (mesanedeki idrarın dışarı taşınmasını sağlayan kanal, idrar kanalı) meydana gelen idrar akımına engel olan herhangi bir durum mesanede taş oluşumuna neden olabilmektedir. Bilinen birçok neden olmakla birlikte en sık sebep prostat büyümesidir.
Sinir hasarı; Felç (inme), spinal kanal hasarı (omurilik yarlanması)i Parkinson hastalığı, şeker hastalığı (diyabet), bel fıtığı ve birçok diğer sebep sinir hasarına neden olarak mesane fonksiyonlarını etkileyebilmektedir. Mesaneden idrar çıkışına engel olan bir durum ve sinir hasarı birlikte de olabilmektedir. Risk faktörleri arttıkça mesanede taş gelişme riski de artmaktadır.

MESANE TAŞININ KOMPLİKASYONLARI (İSTENMEYEN SONUÇLARI) NELERDİR?
Mesane taşları hatta düşmeyenler bile herhangi bir komplikasyon oluşturmayabilirler.
Mesane taşları aşağıdaki komplikasyonlara da yol açabilmektedir;
Kronik mesane problemleri; Tedavi edilmeyen mesane taşları ağrı ya da sık idrara çıkma gibi uzun süreli idrar zorlukları oluşturabilirler. Ayrıca mesane taşları mesanenin çıkışını kapatarak idrar çıkışına tamamen engel olabilirler.
İdrar yolu enfeksiyonları; Mesane taşları tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonlara neden olabilmektedirler.

MESANE TAŞINDAN KORUNMA;
Mesane taşları sıklıkla altta yatan neden sebebiyle geliştiklerinden korunmak zordur fakat aşağıdaki adımları takip ederek mesane taşı oluşum riskini azaltabilirsiniz;
İdrar boşaltım sisteminizle ilgili herhangi bir anormalliği doktorunuz ile paylaşın; Büyümüş prostat ya da diğer üroloji problemlerin erken dönemde tedavisi mesane taşı gelişim riskini azaltabilmektedir.
Bol sıvı tüketin; Bol sıvı özellikle su tüketilmesi sayesinde idrar daha az konsantre hale geleceğinden içindeki minerallerin mesanede kristalleşmesi engellenerek mesane taşı gelişimine engel olunabilir. Ne kadar sıvı tüketmeniz gerektiği yaşınıza, kütlenize, sağlık durumunuza ve fiziksel aktivitenize göre değişmektedir. Ne kadar sıvı tüketilmesinin sizin gerekli ve yararlı olduğunu doktorunuzdan öğrenebilirsiniz.
MESANE TAŞI TANISI NASIL KONULUR?
Mesane taşının tanısında aşağıdaki yöntemler kullanılır;
Fizik muayene; Doktorunuz karnınızın alt tarafını eli ile muayene ederek mesanenizde herhangi bir genişleme var mı araştıracak ya da makattan parmakla muayene ederek prostatınızın büyük olup olmadığını kontrol edecektir. Ayrıca doktorunuzla herhangi bir ürolojik yakınmanız varsa konuşabilirsiniz.
İdrar tahlili; Alınan idrar örneği herhangi bir kan hücresi, bakteri ya da mineral varlığının araştırılması için mikroskop altında değerlendirilebilmektedir. İdrar tahlili ayrıca mesanede taş oluşumuna neden olabilecek idrar yolu enfeksiyonlarının tanısında da kullanılabilmektedir.
Bilgisayarlı tomografi (BT); Bilgisayarlı tomografide X-ışınları kullanılarak kısa sürede vücut içinin temiz bir görüntüsü elde edilebilmektedir. BT ayrıca çok küçük taşları bile tespit edebilmektedir. BT tüm mesane taşı türlerinin tespitinde en duyarlı yöntemdir.
Ultrasonografi; Vücuda gönderilen ses dalgaları ile organlar ve diğer dokuların görüntülerinin oluşturulduğu yöntemdir. Mesane taşının tanısında da kullanılabilmektedir.
Röntgen (X-ışınları); Böbrek, üreter (böbrekten mesaneye idrarı taşıyan kanal) ve mesanenin röntgen ile incelenmesi hastada mesane taşı tespitinde kullanılabilmektedir. Yine de bazı mesane taşı türleri röntgende görünmeyebilirler.

MESANE TAŞINDA TEDAVİ;
Bol miktarda sıvı tüketilmesi bazen mesane taşlarının herhangi bir tedavi gerektirmeksizin kendiliğinden düşmesine yardımcı olabilmektedir.
Yine de mesane taşları sıklıkla mesanenin tam olarak boşaltılamaması nedeni ile geliştiklerinden fazla sıvı tüketilmesi taşların düşürülmesi için yeterli olmayabilir.
Sıklıkla mesane taşlarının çıkarılması gerekmektedir. Mesane taşlarının tedavisinde aşağıdakiler kullanılabilmektedir;
Taşın parçalanması; Bu yöntemde uyuşturucu ilaç ile belden aşağısının uyuşturulması ya da tamamen uyutma (genel anestezi) sonrasında ucunda kamera ve ışık sistemi olan ince bir aletle idrar kanalından girilerek mesaneye ulaşılır. Kamera sistemi ile görülen taş, lazer, ultrason ya da diğer taş kırıcı aletlerle kırılır ve mesane dışına alınır.
Cerrahi olarak çıkarma; Eğer taş çok büyük ya da kırılması çok zor bir taşsa bu tür vakalarda doktorunuz taşı cerrahi olarak mesane dışına çıkarabilir.
Eğer mesane taşı büyümüş prostat ya da mesane çıkışında bir tıkanıklık nedeni ile gelişmişse bu problemler de aynı seansta cerrahi olarak düzeltilmelidir.

ALTERNATİF TIP;
Alternatif tıp ya da bitkisel tedavilerin mesane taşlarını erittiği ya da parçaladığına dair herhangi bir kanıt yoktur. Mesane taşları genellikle oldukça serttirler ve lazer enerjisi ile parçalanabilmektedirler.
Her ne konuda olursa olsun bitkisel bir tedavi kullanmaya başlamadan önce mutlaka doktorunuz ile temasa geçin ve olası riskler ve kullandığınız diğer ilaçlarla kullanmayı düşündüğünüz bitkisel tedaviler arasında herhangi bir etkileşim olup olmadığını öğrenin.
PROF.DR.İBRAHİM YILDIRIM
YAZININ TÜM İÇERİĞİ SADECE BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR KESİNLİKLE TIBBİ BİR TAVSİYE OLARAK ALGILANMAMALIDIR.